03.08.2014 / Hortum Korkusu!
Türkiye belgesellerden izlemeye alıştığı hortumu bir süredir daha “yakından” yaşıyor. Son iki ay içinde “Marmara Bölgesi”nde art arda yaşanan hortum olayları, “Bu doğa olayı, alışmamız gereken yeni bir iklim gerçeğimiz mi?” sorusunu gündeme getiriyor.
İstanbul’da dün önce öğle, ardından akşam saatlerinde başlayan şiddetli yağış, kent genelinde etkili oldu. Hem sabah, hem de akşam saatlerinde aniden bastıran gök gürültülü sağanak, yaklaşık yarım saat sürmesine rağmen kentin iki yakasındaki birçok ilçede ev ve iş yerlerini su bastı. Yurttaşlar yolda araçlarıyla mahsur kaldı. Ancak İstanbulluları asıl ürküten, gündüz saatlerindeki şiddetli yağış sırasında, Haliç girişinden başlayarak Kasımpaşa üzerinden Sütlüce’ye kadar uzanan bir hatta etkili olan “hortum”du...
Beşiktaş, Taksim, Karaköy, Eminönü gibi kentin en işlek ve merkezi yerlerinden net bir şekilde izlenebilen ve pek çok yurttaşın mobil cihazlarıyla kayıt altına aldığı hortum, büyük maddi hasara yol açarken can kaybı yaşanmaması teselli oldu. Ancak hortumun bu kez, ülkenin kalbi İstanbul’un en merkezi noktalarından birinde meydana gelmesi daha çok dikkat çekmesine neden oldu. Son aylarda hortum olaylarındaki artış zaten dikkat çekiyordu. Haziran ayında İstanbul’un Anadolu yakasında, Tuzla sahilinde hortum gözlenmiş, yine maddi hasara yol açmış ancak can kaybı yaşanmamıştı. Ardından Temmuz ayı ortasında bu kez Balıkesir’in Marmara Denizi kıyısındaki Bandırma ilçesinde gözlendi hortum... Dün sabah Tekirdağ açıklarındaki Marmara ve Avşa adalarını yokladı ve özellikle Marmara Adası’nda büyük maddi hasara yol açtı. İstanbul’a bu kadar “sokulmuşken” uğramayı ihmal etmedi ve öğle saatlerinde Haliç kıyılarında başlayan hortum, Şişhane ve Kasımpaşa üzerinden Sütlüce-Kağıthane yönüne doğru, kentin bir çok noktasından görülebilen bir dehşet rüzgarı olarak geçti. Art arda yaşanan bu olaylar, “iklim mi değişiyor”, “sert yaz yağışları ve tropik hava hareketleri istisnai mi, devam edecek mi” sorularını gündeme getiriyor.
Önemli bir bölümü ılıman iklimde yaşayan Türkiye’de insanlar, hortum vakalarını daha çok belgesellerden tanırdı. Antalya, Mersin, Bodrum gibi hava sıcaklığının zaman zaman çok yüksek değerlere ulaştığı deniz kıyısı kentlerinde, özellikle açık deniz üzerinde hortum vakalarına rastlanırdı. Son 10 yılda Ankara, Elazığ, Muş gibi kentlerde de hortum görülmüş ve hatta can kayıplarına yol açmıştı. Ama daha kuzeydeki Marmara Bölgesi’nde, iki ay gibi bir sürede 5-6 hortum vakası yaşandığı görülmüş şey değildi. Bu beklenmedik sıklık, akla uzmanların iklim değişikliğine ilişkin yorum ve uyarılarını getirdi. Gezegenimizin ikliminde yaşanan küresel değişimlerle birlikte Türkiye’nin ikliminin de değiştiği ve giderek “yarı-tropik” bir görünüm kazandığı daha önce de ifade edilmiş, ülkede çok şiddetli yağışlar, sel, hortum ve hatta kasırga vakalarının artacağı uyarıları yapılmıştı. Son aylarda yaşanan doğa olayları bilim insanlarının bir süredir tekrarladıkları bu öngörülerinin gerçekleşmekte olduğunu gösteriyor.
Hortumların Sayısı ve Şiddeti Artacak
“İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü” öğretim üyesi Prof. Dr. Orhan Şen de yıllardır bu noktada uyarılarda bulunan bir uzman... Şen, Türkiye’nin küresel ısınmadan dolayı iklim değişikliğine girdiğini ve dünyada ortalama 2 dereceyi bulan sıcaklık artışıyla birlikte Türkiye’nin de artık “yarı tropik” bir iklime sahip olmaya başladığını belirtiyor. Şen’e göre, özellikle yaz aylarında yaşanan yağmur ve hortumlar artık olağan hale gelecek. Bu hortumların şiddeti ve zarar verme kapasitesi artacak. Şen dün yaptığı açıklamada ise “Hortumun Marmara Denizi üzerinde olmasının, Türkiye’nin her yerinde yaşanabileceğini gösterdiğini” söyledi. Şen’in sözleri pek iç açıcı değil: “Önümüzdeki hafta ise Türkiye’de başka bir iklim değişikliğinin göstergesi aşırı sıcaklar yaşanacak. Türkiye’nin meteorolojik uç değerlerle canı sıkılacak gibi görülüyor.” Hortum, çok büyük bir güç ile kendi etrafında dönen bir hava kolonu ve bu kolonun ortasında oluşan vakum kuvveti, kimi zaman ağaçları ve hatta binaları kökünden sökecek bir güce erişebiliyor. Çok yüksek sıcaklık ve nem faktörleriyle açığa çıkan hortum olayları bu nedenle okyanus kıyılarında daha çok görülüyor. Kuzey Amerika’nın okyanus kıyısındaki kentlerinde, Avustralya, Japonya, İngiltere gibi geniş denizlerin ortasındaki adalarda sıklıkla görülen hortumların, küresel iklim değişikliklerinin etkisiyle tropik kuşağın kuzeye doğru kaymasıyla birlikte daha önce sıklıkla görülmediği bölgelerde de daha sık ve daha şiddetli vakalar olarak görünmesi bekleniyor.
Gazete Vatan - 03.08.2014, Pazar
03.08.2014
