11.02.2019 / Cengiz Çakır - Dış Satım Bilmecesi
Turgut Özal marifetiyle Türk lirası diğer paralarla değiştirilebilir hale geldi. Paramızın değerini biz kontrol edemez olduk. Son aylarda acı şekilde gördüğümüz üzere Türk lirası yabancı paralar karşısında değerini yitirdi. Üç buçuk lira olan Amerikan doları, beş lirayı geçti. Paramız, bizim irademiz dışında en az yüzde elli oranında değer kaybetti. Alışık olduğumuz deyimle “devalüasyon” oldu.
Böylesi bir ortamda bizim dışarıdan aldığımız mallar pahalı hale gelir. Ticaret gübreleri, akaryakıt, tarım ilaçları, tohum ve yem pahalı diye yakınmalar başladı. Bizim dışarıya sattığımız ürünler ise yabancılar için ucuzlamış oldu. Doğal olarak dış satımların artması, dış alımların azalması gerekir. Nitekim öyle de oluyor.
Elde mevcut olan stokları sattınız diyelim, devamı nasıl gelecek? Dış satım yapabilmeniz dış alımlara bağlı. Tarım ürünleri dahil bütün üretimler, enerji başta olmak üzere dış kaynaklı girdilerle yapılıyor.
22 Ocak 2019 tarihli “Ticaret Gazetesi”nin 3. sayfasında yer alan aşağıdaki habere göz atalım.
Hububatçılardan Tarihi İhracat
“Ege Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği” yüzde 37’lik ihracat yükselişi ile ihracatını en fazla artıran birlik oldu. Birlik Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Terci, 1940 yılından beri faaliyet gösteren birliğin tarihindeki en yüksek ihracat rakamına ulaşmasının gururunu yaşadıklarını, 2018 yılında 149 ülkenin sofrasına lezzet kattıklarını dile getirdi.
Terci, “Türkiye’nin hububat, bakliyat ve yağlı tohumlar ihracatı yüzde 5 artış gösterirken Ege bölgesinden yapılan hububat, bakliyat ve yağlı tohumlar ihracatı yüzde 37’lik artış gösterdi. Haşhaş tohumu ihracatımız yüzde 190’lık artışla 29 milyon dolardan 86 milyon dolara yükseldi. Bitkisel yağ ve haşhaş tohumu ihracatımızı 34 milyon dolarlık tutarla baharat, 33 milyon dolar ile çikolata izledi” dedi.
Pardon Sayın Başkan, bildiğimiz kadarıyla Türkiye bu saydığınız ürünlerin hepsini ithal ediyor. Siz neyi sattınız da gururunu yaşıyorsunuz? Deneyimli bir Ziraat Yüksek Mühendisi olarak, buğdayı, mısırı, pirinci, kuru fasulyeyi, nohudu, mercimeği ve susamı dış alım yoluyla tedarik ettiğimizi söylerken utanıyorum. Yağ konusunu bir meslektaşınız çok güzel özetlemiş. Aşağıdaki açıklamaya bir göz atalım.
“Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği (BSYD) Yönetim Kurulu Başkanı” Tahir Büyükhelvacıgil, “Türkiye’de 1 milyon ton sıvı yağ tüketiliyor, margarinle birlikte 1.5 milyon tonu buluyor. Bitkisel yağda ihtiyacımızın yüzde 70’ini dışarıdan alıyoruz. Yani diğer ülkeler için biz iyi bir pazarız. Ülkemizin yıllık ayçiçeği yağı ithalatı ortalama 600 bin ton. Son on yılda 650 dolar/ton üzerinden ortalama 4 milyar dolar. Diğer yandan yıllık 600 bin ton ayçiçeği tohumu ithalatı var. Bunun fiyatını ortalama 360 dolar dersek yıllık yaklaşık 2.6 milyar dolar eder. Son 10 yılda ithalata ortalama 6.6 milyar dolar, toplamda 35-40 milyar dolar ödemişiz. Tedbir almazsak önümüzdeki 10 yıllarda daha da fazlasını ödemek zorunda kalacağız. Ülkemizin petrolden sonra en fazla döviz ödediği kalem bitkisel yağ ve yağlı tohumlar.”
Kaynak: Seda Gök, “Bitkisel yağ sektöründe neler oluyor?”, Ticaret, 4 Şubat 2019, s.3.
Sayın Büyükhelvacıgil ve Seda Gök’e teşekkürler. Gerçekler ancak böyle net dile getirilebilirdi. Sayın Terci’ye de sormak gerekiyor.
Bir benzetme yapacak olursak; İzmir limanına yanaşan bir geminin vinci, ilgi alanınıza giren “hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamülleri”ni rıhtıma indirirken, hemen yanı başında duran sizin dış satım ürünlerini alarak geminin ambarına yerleştiriyor sanırım.
Haşhaş tohumunun yağını sıkacak teknolojimiz var, sevilerek tüketilen bir yağ üstelik. Küspesi de bize kalır, hayvanlarımızı beslerdik. Niye sattınız ki? Bir tek kakao ağacı olmayan ülkemizden çikolata dış satımı yaparak mucize yaratmışız. Tebrikler!
Aydınlık Gazetesi - 11.02.2019, Pazartesi
12.02.2019
