24.08.2015 / Bir de Orangutanlardan Dinleyelim: Palm Yağı Gerçekleri
Gıdadan kozmetiğe birçok alanda, içindekiler listesinde adını görebileceğiniz madde: Palm yağı. Bilinen adıyla Palm oil endüstriyel tarımın Güney Asya temsilcisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle dayanıklı ve ucuz olması nedeniyle dünya pazarında ciddi yer kaplayan palm yağı, karşımıza pazar payından çok doğal yaşam ve tür çeşitliliğine verdiği zararlar ile çıkmakta. Bu zarardan en çok etkilenen tür ise orangutanlar.
Palm yağı Batı Afrika asıllı bir palmiye türünün meyvesinden elde edilir. Ancak ısı ve yağış dengesi sağlanan tüm bölgelerde yetiştirilebilir. Günümüzde Afrika, Asya ve Güney Amerika’nın tropik bölgelerinde yetiştirilmektedir. Ancak yaklaşık yüzde 85 oranındaki üretim Endonezya ve Malezya’nın Sumatra ve Borneo adalarında gerçekleşmektedir. Yetiştirilirken diğer birçok endüstriyel tarım alanında yapıldığı gibi sürdürülebilirlik ciddi anlamda göz ardı edilmektedir. Bu göz ardı; yağmur ormanlarının kesilmesi ve arazilerin düzleştirilmesiyle ormansızlaştırma, habitatların yok olması, hayvan türlerinin nesillerinin tehlikeye girmesi ve yerel halkın göçe zorlanması gibi birçok etkin zararı da yanında getirmektedir.
Her saat 300 futbol sahası büyüklüğündeki arazi, yalnızca palm yağı yetiştirme arazisi yapmak amacıyla yok ediliyor. Ciddi önlemler alınmazsa orangutan gibi bir tür 5-10 yıl gibi kısa sürede neslinin tükenmesi sorunuyla karşı karşıya kalacak. Daha şanssız türler de mevcut; mesela Sumatra kaplanlarının çok daha az zamanı kaldı.
Yılda toplam 50 milyon ton Palm yağı üretimi yapılmakta ve bu bitkisel yağ endüstrisinin yaklaşık yüzde 30’luk bir bölümüne karşılık gelmektedir. ABD, Kanada, Avustralya ve İngiltere gibi ülkelerdeki evlerde bulunan ürünlerin yaklaşık yüzde 40-50’sinin içeriğinde palm yağına rastlanabilir. Paketli yiyecekler, şekerleme, şampuan, kozmetik, temizlik malzemeleri, çamaşır deterjanları ve diş macunu gibi geniş bir yelpazede kullanılan palm yağının sektörü gün geçtikçe büyümekte. Ayrıca palm yağı üretilen coğrafyalarda genişleme girişimleri ekosistemler, biyolojik çeşitlilik pahasına gerçekleştirilmektedir.
Özellikle Endonezya’da memeli türlerinin büyük bölümü kontrolsüz büyümeden payını almış ve nesillerinin devamı tehlikeye girmiştir. Bu türlerin arasında; Sumatra kaplanı, Asya gergedanı, Sumatra gergedanı, Sun Bear, pigme fil, bulutlu pars ve uzun burunlu maymun gibi nadide türler mevcuttur. Bu türlerden biri var ki yaşananlardan en büyük payı almakla birlikte, bizleri derinden de etkilemektedir. Borneo ve Sumatra’nın sembolü haline de gelmiş olan orangutanlar...
Orangutanların habitatının yaklaşık yüzde 90’ı son 20 yıl içerisinde sektörel büyüme amacıyla yok edilmiştir. Bu genişleme çalışmaları esnasında her yıl yaklaşık bin ila 5 bin arası, yani son 20 yılda yaklaşık 50 bin orangutan öldürülerek nesilleri ciddi tehlike altına sokulmaktadır. Orangutanlar; bulundukları ekosistemin sürdürülebilirliği açısından önemli rol oynayan bir türdür. Endonezya yağmur ormanları bitkilerinin çimlenmesi orangutanların bağırsaklarından geçen tohumların eseridir. Bitki çeşitliliği ve sürdürülebilirliği için olmazsa olmaz bir rolü mevcuttur. Yani orangutanlar ile yağmur ormanları bir bütündür ve birinin yok olması diğerini de derinden etkilemektedir.
Her gün 6 ila 12 orangutan bu endüstrinin vahşi temsilcileri tarafından katledilmektedir. Orangutanların palm yağı endüstrisi tarafından zararlı bir canlı olarak görülmesi bu ölümlerin başlıca sebebiyken aynı şekilde yasadışı hayvan ticareti ve eğlence sektöründe kullanımları -özellikle genelevlerde fahişe olarak- nesillerinin tehlikeye girmesine sebebiyet vermektedir. Endonezya dilinde orman insanı anlamını taşıyan orangutanlar, gelişmiş beyni sebebiyle yaşananlardan psikolojik açıdan da ciddi etkilenmekte ve ciddi travmalar yaşamaktadırlar.
Yaşamını orangutanların yaşama tutunması için adayan Birute Galdikas bir belgeselde kendisine, “Yerel halkın orangutanların yok olması durumunda tepkileri ne olacaktır?” diye sorulmasına karşılık “Yüzde 90’ı umursamayacaktır” yanıtını vermiştir. Bu tek cümlelik ifade dahi, yaşanan vahşetin boyutunun umursanmamasının anlaşılmasına yardımcı olmaktadır. Orangutanların yaşadığı bu durum, aynı problemi yaşayan 300 bini aşkın Güney Asya türünün hikayesini de temsil etmekte.
Endüstrinin gelişimi adı altında gerçekleştirilen ormansızlaştırma çalışmaları, küresel iklim değişikliği açısından da ciddi rol oynamakta. Yağmur ormanlarının yok edilme sürecinde kerestelerin ve kalan çalıların yakılması muazzam derecede dumana sebep olmaktadır. Bu durum Endonezya’nın sera gazı üretiminde 3’üncü sıraya çıkmasının da nedeni. Yaşanan süreç hayvanların yanı sıra 20 bin bitki ve yüzlerce ağaç türünün her yıl katledilmesi anlamını taşımaktadır.
Palm yağı üretimi amacıyla kurulan tarlalar, kırsal bölgelerdeki yerel fakir halk için kalkınmayı getiren bir yol gibi lanse edilmektedir. Fakat gerçekler gösterildiği gibi değildir. İlgili sanayi, bölge halkı üzerinde ciddi yıkıcı etkilere sahiptir. Çoğu zaman ülke ekonomisi ve şirketlerin mali çıkarları amacıyla yerli halkın arazilerinin alınması sağlanmakta. Palm yağı endüstrisi aynı zamanda Endonezya ve Malezya’nın bu uzak bölgelerinde çocuk işçiliği gibi birçok insan hakkı ihlalleriyle doğrudan bağlantılıdır. Çocuklar, meyve yüklerini taşımak, otları temizlemek ve özellikle yerlerdeki meyveleri toplamak amacıyla zamanlarının büyük çoğunluğunu bedensel faaliyetlerde geçirmektedirler. Buna karşılık çok az ödeme aldıkları, hatta bazen hiç alamadıkları görülür. İş bitkinliği, kesikler ve çürükler de işin çabasıdır. Yağmur ormanlarının yok olması yerel halkın iş seçim özgürlüğünü de elinden almakta ve onlara palm yağı sektörü işçiliğinden başka bir yol bırakmamaktadır. Halk kötü çalışma koşullarına rağmen, yalnızca kendileri ve ailelerinin hayatta kalabilmesine yetecek gelir elde etmektedir. Tüm bunlar yerel halkın palm yağı sektörünün varlığına bağımlı kalmasına sebebiyet vermektedir.
Peki bu sektörel büyümenin yaratmış olduğu yıkım için bizim elimizden gelen nedir? Öncelikle satın almama gücünü kullanabilir ve bu sektörün sürdürülebilirlik hakkında daha gerçekçi çözümler üretmesine faydamız dokunabilir. Aynı zamanda diğer insanların bilinçlenmesine de yardımcı olabiliriz. Aşağıda palm yağını içeriğinde barındıran ürünlerdeki tanımlamaları mevcuttur. Üzerinde bu ifadelerden herhangi biri bulunan bir ürünün içeriğinde palm yağı mevcut ya da mevcut olma olasılığı var anlamını taşımaktadır. Güney Asya’dan evlerimize uzanan bu katliamın bir parçası olamamak adına her birimize ayrı ayrı sorumluluk düşmektedir.
Vegetable Oil
Vegetable Fat
Sodium Laureth Sulfate
Sodium Lauryl Sulfate
Sodium Dodecyl Sulphate (SDS or NaDS)
Palm Kernel
Palm Oil Kernel
Palm Fruit Oil
Palmate
Palmitate
Palmolein
Glyceryl Stearate
Stearic Acid
Elaeis Guineensis
Palmitic Acid
Palm Stearine
Palmitoyl oxostearamide
Palmitoyl tetrapeptide-3
Steareth-2
Steareth-20
Sodium Kernelate
Sodium Palm Kernelate
Sodium Lauryl Lactylate/Sulphate
Sodium Lauryl Sulfoacetate
Hyrated Palm Glycerides
Sodium Isostearoyl Lactylaye
Cetyl Palmitate
Octyl Palmitate
Cetyl Alcohol
Palmityl Alchohol
https://gaiadergi.com sitesinden alınmıştır. - 24.08.2015, Pazartesi (Kadir M. Ersoy)
24.08.2015
