14.03.2017 / Atila Alpöge - Bizler Umursamıyoruz, Ama Faturayı Çocuklar Ödüyor

“Küresel ısınma vardı, yoktu!” çekişmeleri sürüp giderken, “çevre kirliliği de neymiş!” gevezelikleri devam ederken her yıl 1.7 milyon çocuk, daha 5 yaşına bile gelemeden, ölüp gidiyor. Hepsi de umursamadığımız bu meselelerden… Yan baktığımız nedenlerden… Hava kirliliğinden… Pis sulardan… Sigara dumanı altında kalmaktan… Basit sağlık koşullarının eksikliğinden… “Dünya Sağlık Örgütü” yayımladığı yeni iki raporda böyle diyor.

Konuyu gündeme ilk kez “UNICEF” getirmişti. 30 Ekim 2016’da. Yürüttüğü kapsamlı çalışmayı 100 sayfalık bir raporda özetleyen kurum irkiltici veriler sunmuştu. Rapor 2 milyara yakın çocuğun (yani çocukların %90’ının) kabul edilmiş hava kirliliği üst sınırının 4-5 katı kirlilikteki ortamlarda yaşadığını belirtiyordu.

Kirlilik büyükleri de vuruyordu. Sokaklarda olduğu gibi, aynı ölçüde kapalı mekanlarda da yaşanan hava kirliliği durmadan artıyor, durmadan ölümlere neden oluyordu. Çocuktu, büyüktü toplam 6 milyon kişinin yaşamı son buluyordu her yıl. Başka bir hesapla, her 5 saniyede 1 kişi. Yalnızca hava kirliliğinden.

Bu olgu esas itibariyle kentsel ortamda kendini gösteriyordu. Dünyanın her köşesinde yaşanan ve devam edeceği anlaşılan hızlı kentleşmeyi de eklersek geleceğin pek de parlak olmadığı anlaşılıyordu.

Ama en ağır fatura çocuklara çıkıyordu. Gelişmekte olan bedenleri kendini koruyacak kapasiteye daha ulaşmamıştı. Ciğerlerindeki hücre yapısı hayli geçirgen konumdaydı ve havadaki zararlı parçacıkların kana bulaşıp beyne ulaşmasını tam engelleyemiyordu. Bu da beyinde ciddi hasara yol açıyordu. Ölümün de ötesinde, bütün yaşamı etkileyecek yetersizliklere. Çocuk bu faturayla daha ana karnındayken bile karşılaşıyordu.

Korku verici bu tablo gelişmekte olan ülkelerde, Asya’da, Afrika’da elbette geçerliydi. Ama gelişmiş ülkelerde de söz konusuydu. “UNICEF”e göre, Avrupa’da 120 milyon çocuk uluslararası standartların üstündeki hava kirliliği ortamında yaşamaktaydı. “Dünya Bankası” hava kirliliğinin bütün dünyada toplam olarak yılda 5 trilyon dolarlık sağlık maliyetine neden olduğunu belirtiyor.

“UNICEF”, bu çerçeve içinde, ülkeleri bir yandan fosil yakıt kullanımını hızla azaltmaya davet ederken, öte yandan da okulları ve çocuk oyun alanlarını yoğun trafikten, fabrikalardan uzak yerlere kaydırılmaya özendiriyor.

Bu kez “WHO” (Dünya Sağlık Örgütü) girdi devreye. Bir hafta önce. Uzun zamandan beri veri toplayıp üzerinde çalıştığı iki raporu sonunda yayımladı örgüt. Gene çarpıcı ve rahatsız edici bulguları vurgulayarak. Örgütün ülkelerden toplamış olduğu verilere göre, 2015’te 5.9 milyon çocuk (hepsi de 5 yaşından küçük) ölmüş dünyada. Bunların %26’sına olumsuz ve özensiz çevre koşulları neden olmuş. Örneğin ishal, sıtma, zatürree gibi ölüm nedenlerinin arka planında pis içme suyu, kirli hava gibi nedenler var. Bunlar astımı, kalp krizini, kalp hastalıklarını, kanseri de kolayca tetikliyor çocuklarda. Raporlar bunların yanında kimyasal maddelerin, elektrik ve elektronik atıkların, giderek iklim değişiminin üzerinde duruyor. Devletlerin gereken özeni göstermemesi nedeniyle kurşun, florin, cıva, arsenik, plastik gibi maddelerin beslenme zincirinde yer almakta olduğunu vurguluyor. Salgıbezi bozan kimyasallara da özellikle işaret ediyor.

“WHO” resmi istatistiklere dayanarak 2015 yılında kayda geçen çevre sorunları kaynaklı çocuk ölümü rakamları da veriyor:

▪ Nefes yolu hastalıkları: 570.000
▪ İshal: 361.000
▪ Erken doğum: 270.000
▪ Sıtma: 200.000
▪Zehirlenme: 200.000

Örgüt, devletleri çocuklar için daha sağlıklı ortamlar yaratmaya davet ediyor. Bu yöndeki politikaların arasında şunları öneriyor:

▪ Parkları, yürüme alanları, bisiklet yolları gelişmiş kentler.
▪ Gürültüden ve hava kirliliğinden uzak, sağlıklı beslenme düzeni olan okullar.
▪ Kurşunlu boyadan temizlenmiş evler.
▪ Temizliği sağlanmış içme suyu.
▪ Ulaşımda kamu taşımacılığa öncelik ve diğer trafikte karbon salımını azaltma.
▪ Zararlı ilaçlaması azaltılmış ve ayrıca çocuk istihdamı durdurulmuş tarım.
▪ Halkta sağlık bakımından korunma bilincini geliştirici uyarma ve eğitim.
▪ Tehlike yaratıcı atıkları kontrol edilen ve zararlı kimyasallardan uzak tutulmuş endüstri.

Raporlara şöyle ulaşabilirsiniz:  UNICEF - WHO birinci rapor - WHO ikinci rapor

Atila Alpöge, Ekogazete, 14.3.2017 /  Yararlanılan kaynaklar: Patricia Jolly, Le Monde, 6.3.2017 - Rémi Barroux, Le Monde, 1.11.2016 - Damian Carrington, The Guardian, 31.10.2016

https://ekogazete.wordpress.com sitesinden alınmıştır. - 14.03.2017, Salı

14.03.2017