05.05.2014 / Feridun Andaç - Babam, Bahçe ve Arılar
Unutmak değil bu, biliyorum. Örtmek demeli belki de! Yaşadığımız her yitim bir uzaklaşma gibi gelse de, aslında hatırladıklarımızla bunun ne yaman bir bağlanmaya dönüştüğünü anlarız.
Geçen gün, “More Than Honey” (Baldan Acı) belgeselini izliyordum. Bir an arıların dünyasına asılı/tutulu kaldı belleğim. Yitirdiğim çocukluk cennetimin simgesi olan evimizin bahçesi, bahçedeki arı kovanları, orada onlarla geçen şen günlerim gelip buldu beni. Babamın bin bir emekle kurduğu bahçesinin bizdeki izleri, etkileri, biçimleyiciliği oradan uzaklaştıkça daha da belirginleşti. Ve ben, bir bahçe kurmanın ne anlama geldiğini o bahçeyi kaybedince anladım.
Büyük kente yerleştiğinde de bu tutkusundan vazgeçmemişti babam. O cennet bahçesini kurabilmek için kentin dışında bir yer arayıp bulmuştu. 1970’lerin İstanbul’unda “Kaynarca” küçük bir köy, bulduğu tarla da bostanlık bir yerdi. Önce bahçenin yeri belirlendi, sonra ev yapıldı. Aşıladığı kiraz ağacı öylesine gelişip serpilmişti ki; bir mayıs günü annemin dalından kopardığı kirazları küçük bir sepetle yayınevine getirmiştim. Bertan Onaran’ın kısmetiymiş, kirazların üzerine gelmişti. Hangi pazardan aldığımı sorunca; babamın bahçesini, arılarını, bir de bu kiraz ağacının çocukluk kentimden alınıp buralara nasıl taşındığını anlatmıştım. O etkiyle de, bir iki gün sonra “Babam ve Kiraz Ağacı” öykümü yazıp çıkarmıştım.
Bundan birkaç yıl önce, bir ağustos günü babamı sonsuzluğa yolculadığımızda O’nun bahçesine toplanmıştık ailece... Biz çocukları, annem, torunları, dayımlar, yeğenleri... Her birimiz bir anısını anlatırken; gördüm ki, en çok O’nun doğaya tutkusu, bahçe kurma sevdası, arılarından söz ediliyordu. Bahçedeki fıskiyeli havuz, çardak, çiçekler, meyve ağaçları, ekilen sebzeler... Sanırdınız ki bahçenin bütün nebatatı arılara hizmet ediyor! Oysa tam tersi, arılardı bütün bunların yaşamasına neden. Arılar bahçenin en çok çalışanıydılar, babamınsa hayat tutamağı, dahası oyunu! Ya da öyle algılamıştım o günlerde.
Bize şunu çok iyi öğrettiğini, hatta birkaç kez de birlikte yaptığımızı hatırlarım: arı, yani petek oğul verince; güruh halinde kovandan çıkan o arı kümesinin uçup başka yere gitmemesi için gelip tutundukları bir ağaç dalında toplaşmalarını sağlayacak taş çalma işi... Hemen elimize iki taş alıp avuçlarımıza yerleştirir birbirine vurarak o sesle arıları bir arada tutardık. Çıkardığımız bu patırtı babamın oğulu kovana almasına dek sürerdi. Yılda birkaç kez denk geldiğimiz bu oğul verme dönemi eğlencemiz olmuştu. Gerçekten o kümelenen arı sürüsü hazır bekleyen kovana adeta törenle alınır, orada yeni hayatları için mumlu çerçevelere şıralar akıtılırdı. Artık gözümüz kulağımız hem bu yeni kovanda olurdu, hem de eski kovanda ikinci katı çıkan çalışkan arıların bal yapma hız ve hünerlerinde... Bu, aile arasında dillendirilip dururdu. Babama göre baharın iyi karşılanmasının bir işareti olarak alınırdı balın çokluğu. Çünkü arı bol bal yaptığına göre, çiçeklenme mevsimi iyi geçmiş çokça malzeme bulmuş demektir.
Arıların yaşamın ve doğanın dengesi olduğunu sık sık anlatırdı babam. “Arısız hayat yok gibi,” der; “bal hayatın tadı, yaşamın özü” diye de eklerdi. Onların uyumu, ahengi, çalışma disiplinini görmek için zaman zaman bizi kovanların bakımı/kontrolü sırasında yanıbaşından ayırmazdı. Bal hasat zamanı geldiğinde de asıl şenliğimiz başlardı. Tütsülemeden balmumu kokusuna, arıların vızıltı ahengine, mühürlü bal çerçevelerinin görünümüne kadar her şey bu şenliğin bir parçasıydı. Bir tür hayat dersiydi bu bize.
Babam, bahçe ve sokaklar aklıma düştükçe bir bunları; bir de O’nun bisiklet tutkusu, derelerde alabalık avlama sevdası gelip bulur beni sıklıkla. Doğanın keşfi, doğada yaşamak sevdası O’na bahçe kurma düşünü vermişti sanırım. İnsanın ömründe bir bahçe kurması özenilesi bir şey. Öğreticidir de bir bahçe. Zaman zaman düşünürüm bahçesizlik insanın yaşama tutamacı olmadan yaşamasıdır, biraz da yaşamasız yaşamak derim ben buna.
Geçen gün uğradım O’nun bahçesine. “Kiraz ağacı küstü,” dedi annem, “sizler yoksunuz, gelmiyorsunuz diye...” burkuldu içim. Dönüp baktım gökyüzüne, bir bizim bahçenin göğü vardı, çevresi pıtrak gibi sarılmıştı binalarla... Annemin hüznünü anlıyordum. Artık bu kentte bir bahçe kurmak kadar bunu yaşatmanın da zorluğundan söz edip durduk...
Bunlar da anlatılası şeyler elbette. Tükettiğimiz onca güzelliğin bizi hayata bağlayan tek umudu galiba unutmama bilincimiz ile doğanın soylu işçisi arılardır... Onlar şimdi yok hayatımızda, yakında bahçemiz de olmayacak, ama ne acı!
Bilmem siz ne dersiniz sevgili okurum.
Aydınlık Gazetesi - 05.05.2014, Pazartesi
05.05.2014
