02.05.2014 / İbrahim Ethem Gönenç - Dünyanın Suyunu Nasıl Kullanıyoruz?
Su; hem sosyoekonomik sistemde (SES) hem de doğal sistemde (DS) yaşamın sürmesi için en gerekli bileşenlerden biridir. Dünyanın suyu bu sistemler tarafından; evsel (içme, temizlik, yangın önleme, cadde temizliği, bahçe sulama, ticari), tarımsal (sulama ve yıkama), endüstriyel (proses, soğutma, kazan, evsel), hayvan besleme (içme ve temizlik), navigasyon (su üzerinde ulaşım), su depolama (taşkın kontrolu, hidroelektrik enerjisi üretimi, içme ve kullanma suyu temini), rekreasyon (yüzme ve su sporları, gezme, eğlence, dinlenme), su ürünlerine yaşam ortamı yaratmak (doğal su ürünlerinin yaşam alanı, yapay su ürünleri çiftlikleri), ekolojik dengeyi koruma (sulak alanlar, hassas alanlar) amaçlarıyla kullanılmaktadır.
Dünya Suyu Nasıl Kullanıyor?
(Dünyada Sektörel Su Arzının ve Tüketiminin Seyrine İlişkin Grafikler)
Dünyada yılda 4431 milyar m3 su veya kişi başına yılda ortalama 622 m3 su tüketime sunulmakta (arz edilmekte), ancak bunun net olarak 2400 milyar m3’ü (kişi başına yılda 337 m3) kullanılmaktadır. Bu arz edilen suyun yüzde sekseni tarımsal, başka bir deyişle insanların beslenmesi için ürün yetiştirme amacıyla tüketilmektedir. Bundan on yıl sonra arz edilen su miktarının yılda 5235 milyar m3, net su tüketiminin ise 2764 milyar m3’e ulaşması beklenmektedir. Evsel su net tüketimi yılda 169 milyar m3 iken, suları depolamak üzere, büyük yatırımlar yaparak inşaa ettiğimiz rezervuarlardaki buharlaşma kaybı ise yılda 269 milyar m3’e ulaşacaktır (işte bu nedenle suları yerüstünde değil, yeraltında depolayın diyoruz). Su arzı ve net su tüketiminde kıtalar ve ülkeler arası büyük farklılıklar söz konusudur. Örneğin Avrupa’da yılda arz edilen su 535 milyar m3 ve net su tüketimi 234 milyar m3 iken, büyük tarım alanlarının sulama suyu ihtiyacı nedeniyle Asya’da bu değerler 2628 ve 1593 milyar m3’dür. Gelecekte Afrika ve Güney Amerika kıtasında su arzında önemli artışların olması, buna karşın Avrupa ve Kuzey Amerika kıtasında artışın daha az olması beklenmektedir. Ülkelerarası farklılıkları örneklemek gerekirse; kişi başına yılda arz edilen su Somali’de 115 m3 iken, İspanya’da 800 m3, Çin’de 450 m3, ABD’de ise 1844 m3’tür.
Türkiye Suyu Nasıl Kullanıyor?
Türkiye’de halen yılda yaklaşık kırk milyar m3 su kullanıma arzedilmektedir. Bu suyun yüzde 73’ü tarımsal, yüzde 16’sı evsel, yüzde 11’i ise endüstriyel amaçlarla kullanılmaktadır. Ancak 2030 yıllarına kadar arzedilen suyun 110 milyar m3’e kadar ulaşacağı tahmin edilmektedir.
Türkiye’de kişi başına yıllık su talepleri; evsel 80-100 m3, endüstriyel 50-70 m3, tarımsal 400-500 m3 olarak hesaplanmaktadır. Buna göre yıllık toplam su talebi kişi başına ortalama 600-650 m3’dür. Bu değer dünya ortalamasına yakındır. Ancak; 2030 yıllarına kadar hızla artan nüfusun ve ekonomik büyümenin su taleplerini karşılamak üzere, her kişi için yılda ortalama 1200 metreküp su arzedilmesi gerekecektir.
Bu tahminlerde sadece suyun miktarına baktığımıza ve suyun kalitesini göz ardı ettiğimize dikkatinizi çekmek isterim. Türkiye, özellikle son 30 yıldır büyük bir hızla artan ve kontrol edilemeyen kirlenme nedeniyle su kaynaklarını gözle görülür bir şekilde kaybetmektedir. Bu kaybın, iklim değişikliği nedeniyle daha da artması kaçınılmazdır. Bu nedenlerle, önümüzdeki en geç yirmi yıl içerisinde ülkemizde de su sorununun tüm ağırlığıyla kendini göstereceğini söyleyebiliriz. Türkiye; nüfusunu arttırma ve su kaynaklarını kullanılmaz hale getirmedeki ‘becerisine’ göre asla su zengini bir ülke olarak görülmemelidir.
Aydınlık Gazetesi - 02.05.2014, Cuma
02.05.2014
