18.09.2015 / Gönenç, İbrahim Ethem - Havzalar Doğanın Devletleri midir?
Şüphesiz evet, doğanın devletleri havzalardır. Yüzyıllardır genellikle jeopolitik yaklaşımlarla belirlenen ülke sınırları havza sınırlarıyla örtüşmediği için, aynı havzada konuşlanmış ülkeler arasında, su kaynaklarının kullanımı nedeniyle çeşitli sorunlar, hatta çatışmalar yaşanmaktadır. Gelecek öngörüme göre; insanlığın büyük acılar yaşamasına neden olsa da, özellikle iklim değişikliği etkileri ve göçler nedeniyle, ülkeler havzalara göre yeniden şekilleneceklerdir. Bu bağlamda; havzalarımızın bugünden sürdürülebilir, katılımcı ve demokratik bir yapıyla yönetimini gerçekleştirebilmek, hem çevresel, hem de ekonomik, sosyal ve kültürel çıkarlarımız açısından yaşamsal önem taşımaktadır.
Havzalarımızı Nasıl Yönetmeliyiz?
Halihazırda su ve havza yönetimini yapan merkezi kurumsal yapı sorunların üstesinden gelememekte, havza ölçeğinde bütünselliği olmayan uygulamalar kaynak israfına yol açmakta, halkın tepkisini çekmekte ve sorunlar giderek ağırlaşıp su kaynaklarımızı tehdit etmektedir. Bu sorunları ancak yepyeni bir anlayış ve yapılanmayla aşmamız mümkündür. Benim önerim ivedilikle:
“Istranca dereleri, Melen, Sakarya, Filyos, Kızılırmak, Yeşilırmak, Harşit, Çoruh nehirlerini kapsayan Karadeniz / kuzeydeki yüzlerce dere ile güneydeki Kuş, Uluabat, İznik göllerini, Simav çayını ve doğuda İstanbul Boğazını kapsayan Marmara Denizi / Ergene - Meriç, Büyük ve Küçükmenderes nehirlerini kapsayan Ege Denizi / Dalyan Lagünü, Dalaman çayı, Göksu, Seyhan, Ceyhan ve Asi nehirlerini kapsayan Akdeniz / Tuz Gölü ve Göller yöresini kapsayan İç Anadolu / Fırat, Dicle, Aras, Kura nehirlerini ve Van gölünü kapsayan Doğu ve Güneydoğu Anadolu olmak üzere altı yeni ana havza oluşturulması ve bunların herbirinde, eşgüdümleri merkezi bir Bakanlık tarafından sağlanacak; ilgili devlet kurumları, belediyeler, üniversiteler ve demokratik kitle örgütleri dahil, havzadaki tüm paydaşların karar verme süreçlerinde eşit olarak temsil edildiği, mali ve idari özerkliğe sahip, yeni bir kurumsal yapı geliştirilmesi”dir (ayrıntıları 27.06.2014 günlü yazımdadır).
Stratejik Planlar
Bu altı ana havza yönetiminin ilk işi; uluslararası su politikalarını dikkatle izleyerek, havzalarımızın kısa, orta ve uzun vadeli yönetim stratejilerini belirlemek olmalıdır. Bu stratejilere uygun olarak, sürdürülebilirlik temelinde, iklim değişikliklerinin etkisini de gözönüne alan havza yönetim planlamaları yapılmalı ve uzun erimli ilke ve hedefler ile arazi kullanım kararlarını içeren “Mekansal Havza Stratejik Planları” hazırlanmalıdır. Bu planlar; toplumsal gelişme ile doğal sistemin arzı ve sosyoekonomik sistemin talepleri arasındaki dengeye ilişkin politikaları ve genel stratejileri içeren ve mekansal arazi kullanım ilkelerini belirleyen “Türkiye Fiziki Planı”, ana havzalarımızda doğal, sosyal, ekonomik ve kültürel kaynakların potansiyelleri değerlendirilerek, bunların birarada bütünsellik içinde geliştirilmesine yönelik politikaları içeren, alt havza planlarını yönlendirecek hedef ve ilkelerden oluşan “Ana Havza Planları”, ana havzalar içindeki alt havzaların herbiri için “Ana Havza Planları”nın hedef ve ilkelerine uygun, ekosisteme ait tüm verilerin değerlendirilmesi ile hazırlanacak, doğal sistem ile sosyoekonomik sistemin birlikte geliştirilmesine ait ayrıntılı kısa, orta ve uzun vadeli plan ve programları içeren ve arazi kullanımlarını belirleyen “Alt Havza Planları”ndan oluşmalı ve “Havza Yönetim Kurumları”nın kontrol ve denetiminde, Belediyeler tarafından uygulamaya aktarılmalıdır. Yapabiliriz, hadi rastgele!
Aydınlık Gazetesi - 18.09.2015, Cuma
18.09.2015
