12.06.2020 / Çiğdem Toker - Santrallere Gezi Düzenleyin
Yılın ilk günü 1 Ocak’ta “Çevre ve Şehircilik Bakanı” Murat Kurum önemli bir haber verdi.
5 termik santral tamamen, bir santral ise kısmen kapatılacaktı. Çevreye yaydığı kirlilikle tartışma konusu olan diğer 7 santralden 4’üne geçici faaliyet belgesi, 3’üne ise çevre izinleri verilmişti.
Buna göre “Kahramanmaraş Afşin A”, “Kütahya Seyitömer”, “Kütahya Tunçbilek”, “Sivas Kangal” ve “Zonguldak Çatalağzı” termik santralleri tamamen, “Manisa Soma Termik Santrali” ise kısmi olarak kapatılmıştı.
* * *
Aradan yaklaşık 5.5 ay geçti. Bakan Kurum, 8 Haziran Pazartesi günü Manisa’dan açıklama yaptı:
“Soma Termik Santrali’nin 6 ünitesinden 4’üne, Kangal Termik Santrali’nin kapalı olan 2 ünitesine, Çatalağzı Termik Santrali’nin kapalı olan 2 ünitesine, Seyitömer Termik Santrali’nin 4 ünitesinden 2’sine, Tunçbilek Termik Santrali’nin 3 ünitesinden 2’sine, Afşin A Termik Santrali’nin 4 ünitesinden 2’sine 1 yıl geçici çalışma ruhsatı verilmiştir. Bu üniteler ve bacalar mevzuata uygun hale getirilmiştir.”
Hatırlatma gerekiyor: Termik santrallere filtre konusu geçen yıl sonu kamuoyunda hararetli tartışmalara sahne olmuş, Cumhurbaşkanı Erdoğan, filtresiz santrallere 2.5 yıl daha ek süre veren yasa değişikliğini onaylamamıştı. (Bakan Kurum’un yazı girişinde anımsattığım açıklaması da Erdoğan’ın bu çıkışı üzerine yapılmıştı.)
O dönem iktidarın kaleme aldığı, filtresiz santrallere ek süre veren yasanın “Erdoğan’a rağmen” “TBMM”ye getirilmesinin imkansız olduğu konuşulmuş, Cumhurbaşkanı’nın sonra fikir değiştirerek yükselen tepkiler üzerine “halkı düşünüyorum” mesajı verdiği belirtilmişti.
Şimdi bu son gelişme üzerine gözden kaçmaması gereken detay şu: Filtre takılması için 2.5 yıl süre verilen bir santral 5.5 ayda gereken tedbirlerin ne kadarını ve nasıl almış olabilir?
Nitekim aynı zamanda yasanın görüşüldüğü “TBMM Plan Bütçe Komisyonu” üyesi olan HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan bu konuya dikkat çeken bir soru önergesi verdi.
Paylan, “Çevreye zehir saçan termik santrallerin, çevre yatırımlarını tamamlamadan açılmasına neden izin verdiniz, termik santral lobisi, sizi termik santralleri açmaya nasıl ikna etti” sorularını sordu.
Paylan, termik santrallere baca gazı filtresi takılması işinin en az 18 ay sürdüğünü vurguladı ve “Beş ay geçmeden filtrelerin takıldığına inanmamızı nasıl bekliyorsunuz” dedi.
Teşvik Boyutu
Bu konunun dikkat çeken öteki boyutu ise teşvik. “Greenpeace Akdeniz”, yeni bir çalışmasını duyurdu. (Açıklama gelince sordum, resmi verilere dayalı hesaplama yaptıklarını belirttiler.) Çalışmaya göre “Sözkonusu 11 santrale 2018’de, arızalanıp çalışmadıkları ortalama 109’ar gün için toplam 334 milyon 959 bin TL, 2019’da arızalanıp çalışmadıkları ortalama 91 gün için de toplam 518 milyon 386 bin 758 TL teşvik” verilmişti.
Bu tutar içinde iki ünitesi yeniden çalışma ruhsatı alan “Kangal Termik Santrali”nin 2019 yılı payı yaklaşım 69 milyon TL. “Greenpeace Akdeniz”, eğer arızalı olduğu günler için teşvik verilmeseydi bu tutarın yaklaşık 10 milyon TL olacağını bildiriyor. (9 milyon 939 bin 609 TL)
Yazının başlığını oluşturan teklifi açayım. Daha 5.5 ay önce kapatılmışken, yeniden çalışma ruhsatı verilen termik santrallere filtre takılıp takılmadığını yerinde görmek yararlı olmaz mı? “Çevre ve Şehircilik Bakanlığı”, gazeteciler için böyle bir basın gezisi düzenlese de hakikat ortaya çıksa.
………………………………
Sözcü Gazetesi - 12.06.2020, Cuma
12.06.2020
